Ինչ է Հայաստանեայց Եկեղեցւոյ Առաքելութեան Առանցքը

(pdfPDF տարբերակը այս տեղ)   

Նոր Յառաջ  (Paris) 14.09.2013   168ԺԱՄ (Yerevan) 16.09.2013    Ազդակ (Beirut) 23.09.2013

Մասիս (Los Angeles 21.09.2013   Հորիզոն (Montreal) 23.09.2013    Ասպարէզ (Los Angeles) 23.09.2013

 

Ի՞նչ է Հայաստանեայց Եկեղեցւոյ Առաքելութեան Առանցքը

Առաջարկ Եպիսկոպոսական Ժողովին

  • Հրաչ Չիլինկիրեան, Օքսֆորդ

Հայաստանեայց Առաքելական Եկեղեցին այսօր աշխարհով մէկ մարտահրաւէրներու, հիմնախնդիրներու, վարչական, բարոյական հարցերու խաչմերուկին վրան էԱրցախի թեմի առաջնորդ Պարգեւ Սրբազանի բանաձեւումով՝ «Մեր ազգն փորձութիւններով է գնում: Մեր եկեղեցին էլ իր փորձութիւններով է գնում»:  Ո՞ր ուղղութեամբ երթալ, ի՞նչ առաջնահերթութիւն տալ խնդիրներուն և անոնց վերաբերող լուծումներուն. նման բազմաթիւ հարցեր վստահաբար անքուն պիտի պահեն յառաջիկայ Եպիսկոպոսական Ժողովին առնուազն կարգ մը անդամները

Ինչպէս պատմութեան ընթացքին՝ սկսեալ 5րդ դարու Շահապիվանի Ժողովէն, Հայց. Եկեղեցւոյ Եպիսկոպոսական Ժողովներ գումարուած են եկեղեցւոյ կեանքին մէջ դաւանական, վարդապետական և աստուածաբանական հարցեր քննարկելու ինչպէս նաև կարգ ու կանոն հաստատելու նպատակովԵպիսկոպոսական Ժողովի արդիւնքներն ու եզրակացութիւնները կը ներկայացուին Կաթողիկոսին՝ վաւերացման համար կամ ալ Ազգային Եկեղեցական Ժողովին՝ (եկեղեցւոյ բարձրագոյն օրէնսդիր և վարչական մարմնին) հաւանութեան համար: Անցնող հարիւր տարուան ընթացքին Եպիսկոպոսական Ժողովը պաշտօնապէս միայն երեք անգամ գումարուած է: Վազգէն Ա. Կաթողիկոսի հրաւէրով 1956 Հոկտեմբերին գումարուած ժողովին որոշուած էր որ «տարին գոնէ մէկ անգամ գումարել» Եպիսկոպոսական Ժողովը,  բայց ինչ-ինչ պատճառներով այդպէս չեղաւՅաջորդը 1969ին (25 Սեպտ.-2 Հոկտ.) էր ու անկէ ետք ո՛չ պաշտօնական ժողովներ գումարուեցան (միայն «խորհրդակցական»), ո՛չ ալ եկեղեցիին ու հաւատացեալները յուզող հրատապ հարցեր քննարկուեցանՈւշագաւ երեւոյթ է`որ ներկայիս Հայց. Եկեղեցւոյ (Էջմիածինը և Անթիլիասը գումարած) 76 եպիսկոպոսներէն հազիւ երկու-երեքը նախապէս մասնակից եղած է որեւէ պաշտօնական և լիարժէք Եպիսկոպոսական Ժողովի:

Եկեղեցւոյ ներկայ վերիվայրումները յատուկ նորութիւն մը չէԵկեղեցին ընդհանրապէս և եկեղեցւոյ նուիրապետականութիւնը յատկապէս՝ անցնող առնուազն հարիւր տարուան ընթացքին բազմաթիւ խորունկ տագնապներ տեսած են՝ Կոստանդնուպոլսէն մինչեւ Էջմիածին, 1950ականերու Անթիլիաս-Էջմիածին «տագնապ»էն մինչեւ 1960ականերու և 1980ականերու Երուսաղէմի տագնապներըԲայց ի տարբերութիւն անցեալին երբ արտաքին դրդապատճառները աւելի շեշտակի դեր և ներգործութիւն ունէին տագնապներու դրսեւորման վրայ, այսօր Եկեղեցին անյաղթահարելի խնդիրներ չ՛ունի: Բոլոր ներքին հարցերը լուծելի ենՀաստատութիւններու կեանքին մէջ որեւէ լուրջ «տագնապ» յետաձգուած կամ չլուծուած խնդիրներու կուտակումն էԱյսօր նման կուտակումներու «տոմարը» լուրջ և հետեւողական քննարկումներու և լուծումներու առաջարկներ կը պահանջէ:

Իւրաքանչիւր կազմակերպութեան կեանքին մէջ պահեր կան, երբ անհրաժեշտ է յետադարձ հայեացք մը նետել որդեգրուած արժէքներուն վրայ ու խորհիլ անոնց առաջադրած պահանջքներուն մասին: Այսօր Հայաստանեայց Առաքելական Եկեղեցին, որպէս կազմակերպութիւն, անյետաձգելիօրէն պէտք է յստակացնէ այժմէական հասարակական պայմաններու համահունչ իր առաքելութիւնն ու ուղենիշները որպէսզի նորովի ծառայէ իրեն վստահուած ժողովուրդին:

Եպիսկոպոսական Ժողովին ամենաանհրաժեշտ քայլերէն մէկը պէտք է ըլլայ  քննարկել, ճշդել եւ սահմանել Եկեղեցւոյ «առաքելութեան առանցքը» այս արագընթաց և համաշխարհայնացուած 21-րդ դարու յառաջիկայ տասնամեակներուն:

Անշուշտ Եկեղեցւոյ առաքելութիւնը երկու հազար տարի առաջ ճշտուած էր առաքեալներու շրջանին Քրիստոսի հիմնական պատգամներուն և Աւետարանին հիման վրայ (օրինակ՝ ՂՈՒԿ. 4:16-20, ՄԱՏԹ. 28:19-20), բայց այսօր մեծաւմասամբ ո՜չ եկեղեցականները ո՜չ ալ աշխարհականները յստակ գաղափար կամ միահամուռ ըմբռնում ունին թէ ի՞նչպիսի սկզբունքներ, ուղենիշներ, նպատակներ, արժէքներ և հեռանկարներ կը ներարկէ Հայ եկեղեցւոյ առաքելութիւնը:  Անշուշտ եկեղեցին դարերէն եկող յստակ առաքելութիւն ունի, բայց ի՞նչպէս պէտք է իրականացնել այս առաքելութիւնը: Ի՞նչպէս այդ առաքելութիւնը հաղորդական ու իմաստալից  դարձնել Երևանի, Գիւմրիի, կամ Շուշիի, կամ Պէյրութի, Ապու Տապիի, Փարիզի, Ամսթերտամի, կամ Լոս Անճըլըսի, Թորոնթոյի, Գորտոպայի, Մելպուրնի կամ Հոնկ Գոնգի մէջ ապրող Հայուն համար:

Ինչպէս որեւէ աշխարհիկ կամ կրօնական կազմակերպութեան կեանքին մէջ` առաքելութեան առանցքի յստակեցումը արժէքներու ամփոփագիր մըն է (ինչպէս ուղղափառ հաւատքի պարագային Նիկիական Հանգանակը): Այնտեղ կ՛ամրագրուին այնպիսի սկզբունքներ, որոնց ընդմէջէն տուեալ կազմակերպութիւնը իր հունաւորումը կը գտնէ եւ ուր կը սահմանուին այնպիսի չափանիշներ, որոնց համաձայն կը գնահատուի կազմակերպութիւնը իր հետեւորդներուն, ինչպէս նաև ուրիշներուն կողմէՆման յսատակ առաքելութեան ուղեցոյց  մը արդիւնաւէտ է որովհետեւ կ՛օգնէ կազմակերպութեան անդամներուն` որպէսզի կեանքի կոչեն ամրագրուած արժէքներըՍա որեւէ կազմակերպութեան վարքագիծը պէտք է ըլլայ, անոր հիմնաքարը` բոլոր առումներով:

Հայ Եկեղեցւոյ ժամանակակից առաքելութեան կարեւորագոյն արժէքներու յստակեցումը  եկեղեցւոյ սպասաւորներուն պիտի տրամադրէ հիմնական ուղենիշ մը, նպատակաուղղուած աշխատանքի և հոգեւոր ասպարէզի «քարտէս» մը որուն հիման վրայ կարելի պիտի ըլլայ եկեղեցւոյ իսկական նպատակներուն ծառայել և որուն շուրջ պիտի համախմբուին հոգեւորականներն ու աշխարհական սպասաւորներըԱռաքելութեան և արժէքներու յստակեցումը կենսունակութիւն կ՛երաշխաւորէ և կ՛ամրապնդէ ժողովուրդի հարազատութիւնն ու վստահութիւնը իրենց «հոգիի ծննդավայրին» նկատմամբ:

Անիմաստ է խօսիլ Հայ Եկեղեցւոյ «ազգային» կամ «ընկերա-մշակութային» ծառայութեան կարեւորութեան մասին, առանց առաջնորդուելու անոր հիմնական հոգեւոր և կրօնա-բարոյական առաքելութեան սկզբունքներովՈրքան ալ ընդունինք որ եկեղեցին նաեւ ունի «աշխարհիկ» կարեւորութիւն կ՛արժէ ընդգծել որ՝ ինչպէս դարեր շարունակ եկեղեցւոյ առաջնային և գերագոյն նպատակը հոգեփրկութիւն եղած է՝ պարտականութիւն մը, եթէ ոչ «քաղցր լուծ», զորս իւրաքանչիւր հոգեւորական կ՝ուխտէ իր ձեռնադրութեան որոշադրիչ խորհրդակատարութեան ընթացքին: (Ձեռնադրութեան Մաշտոցը  բազմիցս այս կէտը կը շեշտէ): 

Հաստատութիւններ որոնք իրենց հիմնադրիչ և առաջնային առաքելութենէն կը շեղին՝ ժամանակի ընթացքին կը դառնան ինքնանպատակ, իրականութենէ և հասարական կեանքէն հեռացած թանգարանային կարոյցներ: Այսօր եթէ Հայաստանի և Սփիւռքի մէջ Հայ Եկեղեցին ունի «ազգային» դեր և կարեւորութիւն՝ ապա այդ ի՞նչով կը տարբերի կուսակցութիւններու, մշակութային, բարեգործական եւ հասարակական կազմակերպութիւններու ու կառոյցներու դերէն եւ ծառայութիւններէն:   Ցայսօր՝ եկեղեցին նման հարց ոչ քննարկած է, ոչ ալ յստակ քաղաքականութիւն ճշդած է թէ ինչ է իր «ազգային» դերը, չնայած որ հոգեւորականներուն մեծամասնութիւնը աւելի հանգիստ կը խօսի «ազգայինին» կամ լոզունք դարձած «մեր հայրերու սուրբ հաւատքին» մասին, քան հասարակութիւնը մտահոգող բարոյական և հոգեւոր նիւթերու մասին

Կարելի չէ արժէքներու նկատմամբ յարգանք ներշնչել` առանց զանոնք կեանքի կոչելու. սէր արժեւորել, ըսել է`սիրելԱրժէքները նաեւ կը ստեղծեն չափանիշեր, որոնցմով նաև մենք մեր գործունէութիւնը կը չափենքՅստակ և տարածելի արժէքներ պէտք է ուրուագծեն եկեղեցւոյ վարչական կազմակերպչական սկզբունքները` որպէս ուղեցոյց եկեղեցւոյ հաւաքական գործընթացին և անոր ղեկավար մտածողութեան:

Վերջապէս, իւրաքանչիւր եկեղեցիի կենսունակութիւնը առաջին հերթին կախուած է հաւատացեալներու ոգեւորութենէն, անոնց պատասխանատւութեան զգացումէն եւ մասնակցութիւնէն, ոչ թէ միայն եկեղեցականներու կամ աշխարհականներու փոքր խումբի մը «տնօրինումներէն»:  Այսօր շատ յստակ է որ կապրինք բողոքի եւ պահանջատիրական դարաշրջանի մը մէջ ուր հասարակութիւնը այլեւս բացարձակ իշխանութեան ու բռնատիրութեան հանդէպ ոչ թէ միայն իր վախը թօթափած է այլ նաեւ որդեգրած է վճռակամ և հետեւողական պայքար՝ հաւաքական շահերու ի նպաստՄեր պարագային սա չի նշանակեր որ մարդիկ Հայաստանի կամ Սփիւռքի մէջ եկեղեցւոյ դէմ պիտի «ապստամբին», բայց կ՛ընդգծէ այն իրականութիւնը որ հասարակութեան սպասումներուն  անտեսումը եկեղեցւոյ նուիրապետականութեան կղզիացումին կը տանի:

Այս առումով, եկեղեցին  պէտք  է պատրաստ  ըլլայ ԱՊՐԵՑՆԵԼՈՒ և ոչ թէ միայն քարոզելու Հայ Քրիստոնեայ հաւատքըՀայց. Եկեղեցւոյ առաքելութեան առանցքը սահմանելու համար Եպիսկոպոսական Ժողովը կրնայ սկսիլ ամենապարզ հարցադրումներով, զորս այսօր որեւէ նման մեծ հաստատութիւն մը պիտի հարցնէր իր ներքին կեանքը դրսեւորելու և իր արտաքին յարաբերութիւնները ճշդելու համար

Ի՞նչ է Հայաստանեայց Առաքելական Եկեղեցւոյ նպատակը այսօր 21րդ դարուն մէջ, այսինքն՝ ինչ է եկեղեցւոյ առաքելութիւնը այսօր եւ գալիք տասնամեակներուն: Ի՞նչն է կարեւորը Եկեղեցւոյ համար, այսինքն՝ արժէքներու ճշդում և առաջնահերթութիւնԻ՞նչ  կ՛ուզենք ըլլալ, ի՞նչ է Եկեղեցւոյ ղեկավարութեան տեսիլքըԻ՞նչ  է Եկեղեցւոյ ծրագիրը, մարտավարութիւն: Եւ վերջապէս ի՞նչ  պէտք է ընել և ի՞նչպէս:

Նման հարցադրումներ, լուռջ մօտեցումներ և հետւողական աշխատանքներ, մանաւանդ աշխարհականերու գործօն մասնակցութեամբ, արդէն կարք մը համայնքներու մէջ արդիւնքներ տուած են եւ որոշ ծուխերու կենսունակութիւն և աշխուժութիւն բերած են

Այսօր 21րդ դարու երկրորդ տասնամեակին Հայց. Առաքելական Եկեղեցին իր բոլոր նուիրապետական աթոռներով ու կառոյցներով իր ուժերն ու «հարստութիւնը» պէտք է համատեղէ, որպէսզի իւրաքանչիւր ծուխ, թեմ կամ եկեղեցական համայնք վերածուի իսկական հոգեւոր «տուն»ի մը, ուր Հաւատքը, Յոյսը և Սէրը համայնքային և հոգեւոր կեանքին հիմնաքարերն են

Վարչական ու կազմակերպչական ծիրէն անդին ու աւելի կենսական՝ Հայց. Եկեղեցին պէտք է մտաւորական շփում մշակէ հասարակութեան հետ մարդկութիւնը յուզող այժմէական ընկերա-բարոյական ու այլ հարցերու մասին:  Պաշտամունքային կամ ծիսական բարեփոխումներ ցանկալի են և թերեւս անհրաժեշտ, բայց իմաստազուրկ են երբ հասարակութեան կամ բարեպաշտ ժողովուրդին առօրեային հետ ոչ առնչութիւն ունին ոչ ալ ուղղակի ազդեցութիւնՕրինակ՝ մկրտութեան ծէսի բարեփոխումը և կանոնաւորութիւնը շատ աւելի իմաստալից պիտի ըլլայ եթէ նաեւ նոյնքան լուրջ ժամանակ, մտածողութիւն ու ջանք թափուի հայ մարդուն բացատրելու թէ ի՛նչ է մկրտութեան իմաստը և ի՛նչ է ծէսին առընչութիւնը իր 21րդ դարու կեանքին մէջ:  Այսինքն՝ ինչ է մկրտուած հայ քրիստոնեայ ըլլալու իմաստը ներկայ բազմակարծիք և բազմահոսանք աշխարհին մէջ, ուր հայ մարդը, ի տարբերութիւն հեռաւոր անցեալին, մնայուն շփում ունի այլազան և ոչ աւանդական մտածողութիւններու և թեքումներու հետ:

Եկեղեցի մը առանց յստակ քրիստոնէական առաքելութեան՝ աշխարհիկ կազմակերպութիւն մըն է, զուրկ իր հոգեւոր գործօնէն: Եկեղեցի մը առանց հաւաքաբար կամ անհատապէս աղօթող հաւատացեալներու՝ լոկ կառոյց մըն է: Եկեղեցի մը առանց ուրիշներու օգնելու պատրաստակամութեան եւ համայնքային ծառայութեան՝ պարզապէս անցեալի փառքերու պահեստանոց մըն է:

Սա է Հայաստանեայց Առաքելական Եկեղեցւոյ այսօրուան հիմնախնդիրը. մնացեալը՝ թէկուզ կարեւոր, մանրամասնութիւններ են:


----

Կարելի է միտքեր կամ քննադատութիւններ ղրկել  Հրաչ Չիլինկիրեանին This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. հասցէով կամ www.hratch.info կայքէջով:

Hratch Tchilingirian
2013-09-14
e-mail: info@hrach.info
Copyright © 2024 Hratch Tchilingirian. All rights reserved.